اهمیت تغذیه سالمندان
با بالارفتن سن، نیاز سالمندان به انرژی کمتر شده و میل آنها به مصرف غذا کمتر می‌شود. بنابراین اگرانتخاب غذا به درستی صورت نگیرد ،بدن مواد مغذی موردنیاز بدن را تامین نخواهد کرد
رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال‌های عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتی بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماریهای شایع همچون فشارخون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد
بسیاری از بیماری هایی که افراد مسن دچار هستند و از ان رنج می‌برند نتیجه عوامل غذای رژیمی نادرست و غیر اصول است
دکتر محمد صفریان دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص تغذیه افراد سالمند اظهار کرد:
در سالمندان بحث فیزیولوژی بدن مطرح است که چون جذب دستگاه گوارش این افراد آنقدر بالا نیست که هر غذایی را به مقدار زیاد میل کنند، پس عملکرد در چنین افرادی ضعیف‌تر می‌شود و در نتیجه نیاز بدن به انرژی و مواد مغذی، متفاوت از جوانان است
کرد.
مواد غذایی موردنیاز تغذیه سالمندان
غلات
غلات ها شامل انواع نان به خصوص نوع سبوس‌دار، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و سایرغلات می‌شود در برنامه تغذیه سالمندان باید بر اساس نیاز به انرژی و فعالیت بدنی که دارند روزانه ۶ تا ۹ واحد غلات را شامل شود. هر واحد از گروه غلات برابر با 30 گرم از انواع نان – نصف لیوان ماکارونی و یا یک عدد سیب زمینی پخته است
لبنیات
شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ و بستنی از جمله لبنیاتی هستند که با مصرف صرف این مواد غذایی بخشی از پروتئین، کلسیم، و فسفر بدن سالمندان تامین می‌شود
توصیه می‌شود در برنامه تغذیه سالمندان روزانه ۲ تا ۳ واحد از این گروه غذایی گنجانده شود. هر واحد از این گروه برابر با یک لیوان شیر یا ماست، یک و نیم لیوان بستنی کم چرب، ۳۰ تا ۴۵ گرم پنیر است
ویتامین ها
در تغذیه سالمندان موجب مشکلاتی در دستگاه گوارش می‌شود .که این ویتامین ها در شیر و پنیر و تخم مرغ B12کمبود ویتامین
یافت می‌شود
افراد سالمند به دلیل تغییرات استخوانی و نداشتن فعالیت کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند به همین دلیل یکی از مهمترین استDویتامین ها در تغذیه سالمندان ویتامین
گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات و مغزها
این گروه پروتئین مورد نیاز بدن سالمند را تامین می‌کنند. از آنجایی که سالمندان با تخریب بافت‌های بدن مواجه هستند، بنابراین به این گروه مواد غذایی نیاز دارند. البته سالمندانی که گیاه‌خوار هستند، می‌توانند پروتئین موردنیازشان را از منابع گیاهی مثل عدس، کره‌ی بادام زمینی، لوبیای سیاه، بادام، توفو و کلم پیچ استفاده کنند.
این گروه مواد غذایی علاوه بر پروتئین، آهن هم دارند. مغزها هم آنتی اکسیدان و چربی مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند. بهترین میزان مصرف گوشت، ۶۰ گرم در روز است. گوشت مصرفی می‌تواند گوشت خورشتی، مرغ یا ماهی باشد. بهتر است مرغ و ماهی و گوشت را سرخ نکنید و آنها را به صورت پخته میل کنید. دو عدد تخم‌مرغ یا یک لیوان حبوبات پخته هم برای مصرف روزانه کافیست
میوه و سبزی
هر نوع میوه و سبزی در این گروه از هرم غذایی سالمندان قرار می‌گیرند. توصیه می‌شود که سالمندان بیشتر میوه و سبزی مصرف کنند و مصرف گوشت و مرغ را به حداقل برسانند. سبزیجات و میوه‌ها سرشار از ویتامین‌های مختلف مانند ویتامین آ، ث، ویتامین های گروه ب، آهن و فیبر هستند. طبق توصیه پزشکان و متخصصین، دو واحد از گروه میوه‌ها و سه واحد از گروه سبزیها برای رژیم روزانه سالمند ضروری است.
سبزیها می‌توانند به صورت خام یا پخته مصرف شوند، ولی برخی از سبزیها بعد از پخت بخشی از خواصشان را از دست می‌دهند، بنابراین مصرف سبزی های خام خرد شده، کاهو، کرفس، اسفناج گزینه مناسب‌تری هستند.
مصرف مایعات فروش نشود
سالمندان به دلیل افزایش سن و شرایط بدنی بیشتر از بقیه به آب و مایعات احتیاج دارند. بیشتر سالمندان در طول روز آب زیادی از بدن‌شان دفع می‌شود. بنابراین باید میزان آب از دست رفته را جبران کنند. آنها حداقل به ۶ تا ۸ لیوان آب در طول روز احتیاج دارند.
توصیه‌های مهم تغذیه سالمندان
1 – برخی از سالمندان به دلیل مشکلات گوارشی نمی‌توانند از شیر استفاده کنند. در این صورت به آنها توصیه می‌شود از منابع دیگری برای دریافت کلسیم استفاده کنند. مصرف روزانه ماست و دیگر مشتقات شیر برای جذب کلسیم فوق العاده است.
2 – مصرف روزانه ۱ تا ۳ عدد گردو به دلیل داشتن امگا ۳ برای تغذیه سالمندان توصیه می‌شود؛ زیرا گردو جزء روغن‌های گیاهی است و مشکلی برای قلب و عروق آنها ایجاد نمی‌کند.
3 – سالمندان برای جلوگیری از پوکی استخوان باید از شیر و فرآورده‌های کم چرب آن، ماهی و مغزهایی مثل بادام، گردو و سبزی‌هایی مانند انواع کلم در برنامه روزانه‌شان استفاده کنند.
4 – ورزش‌های سبک مانند پیاده روی و نرمش برای این قشر بسیار مفید است
5 – به دلیل وجود اسیدهای چرب در گوشت، پزشکان توصیه می‌کنند به میزان کمی از آنها استفاده شود. در طبخ گوشت سفید نیز حتی الامکان بهتر است از سرخ کردن گوشت بپرهیزند.
6 – تغییر شکل در عضلات و کم تحرکی سبب یبوست در سالمندان می‌شود. مصرف میوه و سبزیجات مناسب در برنامه تغذیه سالمندان علاوه بر اثرات مفید ذکر شده در رفع یبوست موثر است.
مهم ترین مکمل های لازم برای بدن سالمندان و تغذیه سالمندان
ویتامین آ : نقش زیادی در حفظ سلامتی دارد . برای حفظ بینایی طبیعی، تمایز سلولی، عملکرد کارآمد سیستم ایمنی و بیان ژنتیکی مهم است. مصرف میوه و سبزیجات راهی موثر و موردقبولی برای تامین نیاز های ویتامین آ در افراد مسن می‌باشد
: ماده مغذی می‌باشد که با افزایش سن کاهش میابد و متصل به پرتئین است و از طریق موادغذایی تامین B12ویتامین
نمیشود و تنها راه جذب آن مکمل هایی است که دارای ویتامین ب -12هستند .
: با مصرف میوه و آب میوه و سبزیجات و یا از طریق مکمل ها میتوان جذب ویتامین را آسان تر کرد.مصرف Cویتامین
روزانه 90 میلی گرم ویتامین سی برای مردان و 75 میلی گرم برای زنان در طول روز ضروری است و کاهش مصرف آن اغلب با بیماری هایی همچون سرطان- آب مروارید چشم- بیماری های ریوی و … همراه است .
: دو منبع اصلی ویتامین دی وجود دارد : Dویتامین
رژیم غذایی و پوست. منابع غذایی ویتامین دی ماهی‌های چرب و محصولات لبنی غنی شده هستند. مصرف لبنیات غنی شده در میان افراد مسن بسیار متغیر است، به خصوص به این دلیل که عدم تحمل لاکتوز در افراد مسن شیوع بیشتری دارد. برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر این است که حتی در افرادی که غذاهای غنی‌شده را در رژیم غذایی خود قرار می‌دهند، این غذاها کمتر از میزانی که باید باشد، غنی شده است.
کلسیم : کلسیم یک ماده مغذی ضروری است که بسیاری از زنان مسن آن را به مقدار ناکافی مصرف می‌کنند. برای زنان سالمند، نیاز کلسیم تغییر می‌کند. در حال حاضر (میزان توصیه شده روزانه) کلسیم برای زنان بالغ 1200 میلی‌گرم در روز است، اما پیشنهاداتی وجود دارد که مصرف روزانه 1500 میلی‌گرم در روز برای زنان یائسه یا بالای 65 سال مناسب است.
کلسیم با پیشگیری یا کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مزمن مانند پوکی استخوان، سرطان روده بزرگ و فشار خون بالا مرتبط است.
آهن : میزان نیاز به آهن برای زنان پس از یائسگی تغییر می‌کند. نیاز به آهن برای جایگزینی میزان آهن از دست رفته در طی قاعدگی متوقف می‌شود، و اگر مصرف رژیم غذایی در سطح قابل قبول باشد، به طور کلی ذخایر بافتی کافی است. نیاز به آهن در زنان مسن‌تر به همان میزان برای مردان بالغ بر می‌گردد: 10 میلی‌گرم در روز.
کمخونی فقر آهن اغلب در افراد مسن که دارای بیماریهای همراه (به ویژه بیماریهای التهابی مزمن) هستند دیده می‌شود. کم خونی فقر آهن را می توان با استفاده از اندازه‌گیری‌های فریتین سرم، گیرنده های ترانسفرین پلاسما و میزان رسوب گلبولهای قرمز تشخیص داد. بین ذخایر آهن بافتی و سطح فریتین سرم رابطه معکوس وجود دارد.
منیزیم : توصیه‌ها برای دریافت منیزیم 350 میلی‌گرم در روز برای مردان و 280 میلی‌گرم در روز برای زنان است، و هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نیازهای افراد مسن متفاوت از بزرگسالان جوان باشد.
مصرف منیزیم در افراد مسن ممکن است ناچیز باشد، اما، حتی در افراد مبتلا به گاستریت آتروفیک، به نظر می‌رسد هیچ تداخلی با جذب منیزیم وجود ندارد. با این حال، هیپومنیزیمی (کاهش شدید منیزیم) باید به عنوان یک عامل احتمالی در عملکرد سیستم ایمنی، افسردگی، تحلیل عضلانی، پوکی استخوان، هیپرگلیسمی، هیپرلیپیدمی و سایر اختلالات عصبی-عضلانی، قلبی عروقی یا کلیوی در نظر گرفته شود
زینک : روی موجود در غذاهای گیاهی ممکن است کمتر از روی موجود در منابع حیوانی باشدسوء جذب، استرس فیزیولوژیک، تروما، و تحلیل عضلانی همگی به وضعیت نامناسب روی کمک می‌کنند، همانطور که هم داروهای تجویزی و هم داروهای بدون نسخه نیز نقش دارند. برای زنان مسن‌تر، این شرایط ممکن است خیلی مکرر رخ دهد. پیامدهای وضعیت ضعیف روی ممکن است شامل کاهش عملکرد ایمنی، درماتیت (التهاب پوست)، از دست دادن قدرت چشایی، و اختلال در بهبود زخم باشد.
سخن پایانی و جمع بندی مکمل های غذایی تغذیه سالمندان
با افزایش سن جمعیت، نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد نیازهای مواد مغذی در افراد سالمند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
به نظر می‌رسد تغییرات متابولیکی که با افزایش سن رخ می دهد تا حدودی بر نیازهای ویتامین، مواد معدنی و عناصر کمیاب تأثیر بگذارد، لذا نیاز است افراد مسن و سالمند با توجه به نیاز خود در قدم اول داشتن رژیم غذایی غنی و در مرحله بعد در کنار دریافت غذایی، مصرف مکمل متناسب با سن و نیاز خود را دریافت کنند و در همه مراحل مصرف فیبر و مایعات را فراموش نکنند
9 تا موارد مهم برای داروهای مورد نیاز سالمندان
۹ راهکار طلایی برای مراقبت از سالمندان در منزل
ورزش زانو و کمر سالمندان: کلید حفظ تحرک و سلامتی
همه چیز درباره خدمات پرستاری سالمندان: راهنمای جامع مراقبت از عزیزان شما
درمان آرتروز در سالمندان: راهنمای جامع برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی